اواپوراتور(Evaporator) در لغت به معنای “تبخیر کننده” است. اواپراتور وسیله‌ای است که برای تبدیل شکل مایع یک ماده شیمیایی مانند آب به بخار استفاده می شود. دستگاه تبخیر کننده و یا اواپراتور نوعی مبدل حرارتی است که دارای تعدادی لوله و یا کویل است.
تقسیم بندی انواع اواپراتور
انواع اواپراتورها بر مبنای کاربرد و ساختار دسته‌بندی می‌شوند.
انواع اواپراتور از نظر “ساختار”
اواپراتور فن‌دار (اواپراتور هوایی یا اواپراتور خشک)
اواپراتور های آبی یا پوسته و لوله (اواپراتور مرطوب)
اواپوراتور صفحه‌ای (پلیتی)
انواع اواپراتور از نظر “کاربرد”
سرمایشی: به علت جذب گرما از مایع مبرد اطراف کویل، دما کاهش یافته و در نتیجه عمل سرمایش سیال اطراف کویل را انجام می‌دهد. از این نوع اواپوراتور معمولا در دستگاه‌های تبرید مانند چیلر استفاده می‌شود.
تبخیر کننده (برای کاربرد در صنایع مختلف جهت تبخیر مایع)
به عنوان تبخیر کننده سیال درون لوله‌ها به کار می‌رود به این معنا که مایع وارد شده به کویل با گرفتن حرارت از سیال داغ اطراف کویل از حالت مایع به گاز تبدیل شود و یا به اصطلاح تبخیر شود.
انواع اواپراتور از نظر ساختار
اواپراتورهای آبی
اواپراتورهای صفحه‌ای
اواپراتور فن‌دار (هوایی یا همان خشک)
در اواپراتور فن‌دار (اواپراتور هوایی یا اواپراتور خشک) مایع مبرد(گاز فریون)، از درون لوله‌ای پر پیچ و خم عبور کرده و از پیرامون لوله‌ها، هوا توسط فن جریان پیدا می‌کند و به همین دلیل به آن اواپراتور هوایی، فن‌دار و یا خشک گفته می‌شود.
در تمامی انواع اواپوراتورها سیال مایع درون کویل با گرفتن گرما از هوا، از مایع تبدیل به گاز می‌شود. همزمان با تبخیر شدن سیال مایع، هوا نیز سرد می‌شود. بنابرین از این سرمای تولید شده می‌توان در سیستم تهویه مطبوع استفاده کرد و آن را به یک وسیله سرمایشی تبدیل کرد. اواپوراتور مورد استفاده در سردخانه و یا یونیت پشت بامی و … از این دست هستند. برای مثال یک اواپراتور سردخانه‌ای که هوای درون سردخانه را خنک می‌کند و یا یک اواپراتور یا همان یونیت داخلی موجود در دستگاه داکت اسپلیت که هوا را خنک می‌کند به همین شکل کار می کنند.
درباره اواپوراتور فن‌دار، خشک و یا هوایی بیشتر بخوانید.
اواپراتور پوسته و لوله یا همان اواپراتور آبی (مرطوب)
در اواپراتور پوسته و لوله (اواپراتور آبی یا اواپراتور مرطوب)، دسته‌ای از لوله‌ها (کویل) درون یک پوسته قرار داشته که معمولا سیال مایع (مبرد یا فریون) از داخل لوله‌ها و آب یا هر سیال دیگری از پیرامون لوله‌ها (داخل پوسته) حرکت می‌کند. سیال مایع با گرفتن حرارت از سیال اطراف کویل،از حالت مایع به حالت گازی تبدیل می‌شود. همزمان با آن، دمای سیال پیرامون لوله‌ها کاهش پیدا می کند.
کاربرد این دستگاه به عنوان تبخیر کننده یک سیال مایع که وارد کویل می‌شود و توسط آب داغ وارد شده به پوسته تبخیر می‌شود، در شکل زیر نمایش داده شده است.
در انواع اواپراتورهای آبی یا مرطوب(پوسته و لوله) کاربرد گسترده‌ای در صنعت سرماسازی و سایر صنایع شیمیایی، غذایی و … دارد که خود در ظرفیت‌ها و طرح‌های گوناگون طراحی و ساخته می‌شود. شبیه اواپراتور پوسته و لوله نوع دیگری تحت عنوان صفحه‌ای نیز وجود دارد که کارکرد آنها تقریبا شبیه هم است ولی نوع پوسته و لوله ساختار مقاوم، قیمت کمتر و کاربرد بیشتری دارد. از مزایای اواپراتور مرطوب این است که راندمان انتقال حرارت بسیار بالایی دارد و در ابعاد کوچک تر، ظرفیت بالایی را فراهم می کند و دارای قیمت مناسب‌تری است
اواپراتور صفحه‌ای (پلیتی)
اواپوراتور صفحه‌ای از نظر عملکرد شباهت بسیاری با اواپوراتورهای پوسته و لوله‌ای دارد و تنها ساختار آنها با یکدیگر متفاوت است. در ساختار انواع اواپوراتورهای صفحه‌ای به جای لوله‌ها و پوسته از صفحاتی استفاده شده است که دو مایع در جریان بدون تماس فیزیکی با یکدیگر، در فاصله ایجاد شده بین صفحات با الگوی زوج و فرد جریان یافته و از جداره صفحات با یکدیگر تبادل گرمایی دارند. مزیت این نوع از اواپراتورها کم حجم بودن آنهاست که امکان استفاده از آنها را در فضاهای کوچکتر ممکن می‌سازد.
کاربردهای اواپراتور صنعتی
کاربرد آن در صنعت تهویه و در مدار دستگاه‌هایی که بر مبنای سیکل تبرید تراکمی کار می کنند. مانند چیلرها، پکیج یونیت ها، داکت اسپلیت، دستگاه های GHP و VRF و …
کاربرد در صنایع غذایی برای تغلیظ کردن محصولات با تبخیر نمودن آب اضافی موجود در آن
کاربرد به عنوان جداکننده مواد شیمیایی از یکدیگر با تبخیر نمودن آنها
کاربرد در صنعت داروسازی برای گرفتن رطوبت از محصولات
کاربردهای انتقال حرارت در صنعت
کاربرد در سردخانه‌ها
عوامل موثر در عملکرد اواپراتور
افت فشار:اواپوراتور باید فضای کافی برای گردش سیالات را داشته باشد تا افت فشار در ورودی و خروجی آن زیاد نباشد.
اختلاف دما: سیالات درون و اطراف کویل انواع اواپوراتورها باید به قدری اختلاف دما داشته باشند که مایع درون کویل بتواند به طور کامل تبخیر شود.
نوع مایع در جریان در سیستم: انتخاب جنس کویل و میزان سطح آن برای رسیدن به مقدار تبخیر با نوع سیال در جریان در سیستم انواع اواپوراتورها اثر مستقیم دارد.
اواپراتورهای شرکت صابکول
ویژگی‌های اواپراتورهای تولید شرکت صابکول
تمامی این محصولات در مرحله نهایی تست کیفیت شده‌اند.
کویل اواپوراتورها پس از ساخت چربی‌گیری می‌شوند.
شارژ ازت تا فشار پنج بار
سازگاری با مبردهای R-404, R134a, R-22
اواپوراتورها دارای فین‌های آلومینیومی با سطوح فرم‌دار پیشرفته
Axial استفاده از فن‌های دارای حفاظت Over load داخلی و کلاس حفاظتی IP54 (فن زیبلاگ آلمان)